Bart De Wever schreef een essay over Identiteit. Zijn uitgangspunt is dat de Europese samenleving uit elkaar dreigt te vallen. In concreto lijkt hij vooral beducht voor de fragmenterende werking van de radicale Islam.
Als oplossing verdedigt hij de nood aan een leidcultuur die zou steunen op vier principes. Vooreerst dient de Overheid neutraal te zijn. Ten tweede is er de nood aan een homogeniserende taal. Ten derde moeten de Verlichtingsidealen omarmd worden (“vrijheid, gelijkheid, solidariteit, de scheiding van kerk en staat, de rechtsstaat, volkssoevereiniteit”). Ten vierde moet het burgerschap sterker benadrukt worden (waarbij een duidelijk onderscheid moet worden gemaakt tussen burgerrechten en mensenrechten).
Ik zou denken dat iedereen zich achter deze principes kan scharen en dat ze de basis van een consensus in de Europese samenleving kunnen vormen. Problemen zullen uiteraard wel ontstaan wanneer de principes op concrete situaties moeten worden toegepast. Het beste voorbeeld van een dergelijke discussie betreft het al dan niet verbieden van de hijab en de boerka ; Is het verbod op dergelijke kledingstukken een verdediging van de vrijheid of net een radicale aantasting ?
BDW introduceert de leidcultuur pas op het eind van zijn essay. In de aanloop haalt hij een paar van zijn favoriete thema’s aan, maar die heeft hij eigenlijk niet nodig om zijn kernpunt te maken; de samenleving valt uiteen en we hebben een leidcultuur nodig om die bijeen te houden. Thema één is het Romeinse Rijk en hoe dat er steeds weer in slaagde om haar identiteit te vernieuwen. Thema twee is het conservatisme als filosofie. BDW beklemtoont dat Europa haar verleden moet koesteren en zich geen vals schuldgevoel mag laten opdringen. Tegelijk beklemtoont hij dat het een dynamisch conservatisme dient te zijn want de wereld verandert wel degelijk. En hiermee wordt het verhaal warrig ; conservatisme maar niet statisch ? Hoe snel mogen we traditionele waarden omver gooien vanuit de dynamische invalshoek ? Het verhaal wordt nog iets verwarrender als we rekening houdend met het feit dat de Verlichtingswaarden als het derde principe van de leidcultuur worden geïntroduceerd. Betekent dit dat voor BDW de Europese conservatieve waarden samenvallen met de Verlichtingswaarden ?
Ter overweging: is de leidcultuur waar BDW het over heeft dezelfde als de Europese Waarden uit artikel 2 van het Europese Unie Verdrag ?
